Karlsbad Hatıralarım

Atatürk, 1918 yılında tedavi olmak üzere şimdiki adı Karlovy Vary yani 'Kralın Banyosu' olan, o zamanki adıyla Karlsbad'a uzun bir tren yolculuğu sonunda ulaşmıştı. Böbreklerinden rahatsızdı ve Karlsbad'da 30 Haziran'dan 27 Temmuz'a kadar kaldı. 27 Temmuz'da trenle Viyana'ya geçti. Karlsbad'da günlük tuttu ve bu günlükleri Afet İnan, 1931 yılında, tarih çalışmaları sırasında Atatürk'ün Çankaya'daki kütüphanesinde buldu.

Atatrük'ün bizzat kaleme aldığı bu anılar ilk olarak Prof Dr. Afet İnan tarafından geniş ve açıklamalı bir önsözle 'M. Kemal Atatürk'ün Karlsbad Hatıraları' adıyla yayınlandı. Afet İnan kitaba yazdığı önsözünde bu günlüklerin ortaya çıkışını şöyle anlatıyor:

''1918 yılının Temmuz ayını kapsayan günlük hatıra defterleri, M. Kemal'in 'Karlsbad'da Geçen Günlerim' başlığı altında altı deftere yazdığı hatıralarıdır. Yalnız altıncı defter Karlsbad'dan Viyana'ya geldiği gün bir sayfa olarak yazılmıştır. Diğer sayfalar boş kalmıştır. Eski harflerle yazılmış bu beş defterde özel isimler ve bazı deyimler Fransızca olarak kaydedilmiştir. İki günlük yazılar da tamamen Fransızcadır.

M. Kemal Atatürk, askeri, siyasi ve sosyal meseleler üzerinde fikirlerini açmakta ve özellikle okuduğu kitaplardan aktarmalar yapmaktadır. Ancak bunlarda kendi fikirlerini çoğunlukla belirtmemektedir.

Aynı usulü bu tarihten önceki hatıra defterlerinde de takip etmiştir. Zaten kendisinin her zaman, her yerde kitap okuduğu bilinmektedir. Tarihi olayları geleceğe ışık tutacak nitelikte bulduğu için yalnız ezberlemekle değil, fakat tahliller yaparak değerlendirmektedir.

Bu bir aylık hatıra yazılarında Atatürk, milli benliğine bağlı Türkiye'nin geleceğine yön verecek bir hazırlık içindedir.

İşte yok edilmemiş olan bu anı defterlerini 1931 yılında tarih çalışmaları sırasında Atatürk'ün Çankaya'daki eski köşkün kütüphanesinde buldum ve okudum. Kendisine gösterdiğim zaman çok duygulandı. Ancak ileride yayınlanmak üzere bazı açıklamalar da yaparak, o zaman bana saklamam için verdi. Bunlardan yalnızca altıncı defter bir sayfa olarak Viyana'da yazılmıştır. Diğer defterler günü gününe tutulmuş notlardır ve hatta saatler de kaydedilmiştir.''

Atatürk Karlsbad'dan sağlığına tam kavuşmadan ayrıldı. Burada kaldığı bina bugün Karlsbad Plaza Otelidir, kaldığı oda müzeye çevrilmiştir ve o günkü eşyalarıyla aynen korunmaktadır. Otelin girişindeki mermer plaka üzerinde ise bir isim yazmaktadır: Kemal Atatürk!

Kitabı günümüz Türkçesine Yusuf Yağmur uyarladı.