Dialogi

„Dialogi” stanowią pierwszą próbę Lema zmierzenia się z filozoficznymi aspektami cybernetyki jako teorii informacji, poszukującej analogii pomiędzy regułami funkcjonowania organizmów żywych, społecznych układów i maszyn. Autor zdawał sobie sprawę, że społeczeństwa informacyjne staną przed koniecznością stworzenia nowego aparatu pojęciowego i przebudowy dotychczasowych założeń antropologii.

Książka powstała pod koniec okresu stalinizmu, ukazała się jednak dopiero na fali odwilży w roku 1957. Lem prezentuje swoje poglądy w postaci sokratycznych dialogów, których formę i bohaterów zapożyczył od biskupa Berkeleya. Hylas i Filonous dyskutują najpierw o sprawach filozoficznych, zajmując się kwestiami wynikającymi z perspektyw „zapisu” ludzkiego ciała i umysłu w postaci sekwencji znaków, które mogłyby następnie posłużyć do odtworzenia w materiale atomów tak zakodowanego osobnika. Wymagałoby to radykalnej przebudowy sądów na temat tożsamości osoby ludzkiej, skończoności życia, relacji pomiędzy naturalnym i sztucznym intelektem itd. Wiele z tych refleksji znajduje później rozwinięcie w innych utworach Lema.

W „Dialogu VII” Lem dokonuje analizy funkcjonowania systemu socjalistycznego, dowodząc, że zarządzane centralnie państwo z wbudowaną blokadą przepływu informacji nie może efektywnie działać. Pesymistyczna, a zarazem jak na owe czasy rewolucyjna diagnoza działania ustroju komunistycznego w pełni się potwierdziła - jak wiele innych prognoz autora.