W jakiej kolejności czytać “Diunę” Franka Herberta i jej kontynuacje?

“Diuna” Franka Herberta jest epicką opowieścią o władzy, religii, ekologii i przeznaczeniu, która od dekad fascynuje czytelników na całym świecie. Saga Herberta porusza tematy równie aktualne dziś, co w latach 60., kiedy ujrzała światło dzienne. W tym artykule przybliżamy sylwetkę autora, tłumaczymy, dlaczego świat oszalał na punkcie tej historii i podpowiadamy, dlaczego warto zanurzyć się w tej historii w formie audiobooka.

Frank Herbert – wizjoner z Oregonu, który stworzył pustynną religię

Frank Herbert urodził się w 1920 roku w Tacoma w stanie Waszyngton, ale to Oregon stał się jego najbliższym światem. Zanim napisał “Diunę”, pracował jako dziennikarz, fotograf i wykładowca, parał się też copywritingiem – co widać w jego wyjątkowej zdolności do precyzyjnego budowania zdań i pojęć. W literaturze science fiction zadebiutował w latach 50., ale dopiero wydana w 1965 roku “Diuna” zmieniła jego życie i na zawsze wbiła jego nazwisko w fundamenty światowej popkultury.

Co ciekawe, Herbert nie był klasycznym “geekiem od technologii”. Znacznie bardziej fascynowały go ekologia, religioznawstwo i mechanizmy władzy. To dlatego jego książki częściej niż statki kosmiczne opisują wodę na pustyni, proroctwa i polityczne intrygi, które do złudzenia przypominają znane nam z historii wzorce rządzenia i podporządkowania. Dzięki temu “Diuna” to nie tylko powieść sci-fi, ale uniwersalny traktat o naturze człowieka.

O czym właściwie opowiada “Diuna”?

W najbardziej podstawowej warstwie to historia młodego Paula Atrydy, który wraz z rodziną przenosi się z planety Kaladan na suchą i bezlitosną Arrakis. Jego ród przejmuje tam kontrolę nad wydobyciem przyprawy, budząc wściekłość dawnych zarządców z rodu Harkonnenów. Paul szybko musi dorosnąć: z chłopca staje się strategiem, mesjaszem i – ostatecznie – kimś dużo bardziej niepokojącym.

Ale “Diuna” to znacznie więcej niż opowieść o zemście i polityce. To portret proroctwa, które samo się napędza, studium manipulacji religijnej i ostrzeżenie przed kultami jednostki. Herbert pokazuje, jak łatwo społeczeństwa oddają wolność w ręce charyzmatycznych liderów, zwłaszcza jeśli obiecują oni spełnienie pradawnych legend. W kolejnych tomach saga sięga jeszcze dalej, ukazując skutki takich wyborów w skali całych tysiącleci.

W jakiej kolejności czytać sagę “Kroniki Diuny” Franka Herberta?

Herbert napisał sześć powieści tworzących główny cykl „Kroniki Diuny”. Choć powstały też prequele i sequele autorstwa jego syna Briana Herberta oraz Kevina J. Andersona, klasyczną, kanoniczną historię najlepiej poznawać według kolejności publikacji Franka Herberta. Oto lista:

1. “Diuna” – początek historii Paula, upadek rodu Harkonnenów i rodzący się kult Muad’Diba.
2. “Mesjasz Diuny” – historia toczy się 12 lat później, opowiada o tym, jak wygląda imperium rządzone przez boga-cesarza.
3. “Dzieci Diuny” – walka o władzę w następnym pokoleniu i dramatyczny los dzieci Paula.
4. “Bóg Imperator Diuny” – setki lat później, Leto II przyjął straszliwą formę, by uratować ludzkość.
5. “Heretycy Diuny” – tysiące lat po wydarzeniach z pierwszych książek, Diuna zmienia się na zawsze.
6. “Kapitularz Diuną” – finał historii, który zamyka gigantyczny cykl polityki, religii i ewolucji.

Dla miłośników rozszerzonego uniwersum jest jeszcze kilkanaście książek Briana Herberta i Andersona – prequele o Bene Gesserit, Szlachetnej Gildii czy Dżihadzie Butleriańskim. Ale jeśli dopiero zaczynasz, skup się najpierw na szóstce Herberta seniora – to tam tkwi prawdziwe serce tej monumentalnej opowieści.

Dlaczego świat oszalał na punkcie “Diuny”?

“Diuna” nie jest klasyczną space operą. To monumentalna opowieść o losach rodu Atrydów, którzy trafiają na Arrakis – planetę, gdzie w skrajnych warunkach pustyni wydobywa się najcenniejszą substancję we wszechświecie: melanż, zwaną przyprawą. Przyprawa daje długowieczność, pozwala przewidywać przyszłość i jest niezbędna do podróży kosmicznych. To czyni Arrakis centrum politycznych i ekonomicznych gier, porównywalnym z ropą naftową w naszej cywilizacji.

Świat zakochał się w tej historii, bo Herbert stworzył wielowymiarowy wszechświat, w którym splatają się ekologia, mistycyzm i brutalna polityka. Każdy znajdzie tu coś dla siebie: od walk o władzę przypominających “Grę o tron”, przez ekologiczną grozę pustyni, po głębokie pytania o los i przeznaczenie. “Diuna” jest więc nie tylko literackim klasykiem, ale także filozoficznym lustrem, w którym ludzkość od dekad przegląda swoje ambicje i lęki.

Zainteresowanie historię “Diuny” widać też w kinach – dwa nakręcone do tej pory monumentalne dzieło w reżyserii Denisa Villeneuve’a, cieszyły się ogromną popularnością. Pierwszy film miał premierę w 2021 roku, a drugi – w 2024. W rolach głównych wystąpili Timothée Chalamet jako Paul Atryda, Zendaya jako Chani, Rebecca Ferguson jako Lady Jessica i Oscar Isaac jako książę Leto. Produkcja zachwyciła rozmachem, wizualnym oddaniem pustyni Arrakis oraz hipnotyczną muzyką Hansa Zimmera, która jeszcze mocniej wciąga w ten pełen piasku, przyprawy i proroctw świat.

Dlaczego warto słuchać “Diuny” w formie audiobooka?

Powieść Herberta jest wymagająca – pełna neologizmów, filozoficznych dialogów i opisów ekosystemów. Dlatego dla wielu czytelników audiobook okazuje się strzałem w dziesiątkę. Dobrze nagrana wersja audio zamienia ten bogaty świat w niemal filmowe doświadczenie. Głosy lektorów prowadzi przez trudne fragmenty i nadaje postaciom charakter, dzięki czemu łatwiej wciągnąć się w skomplikowane intrygi i subtelne gry między bohaterami. Zajrzyj do Audioteki i zakochaj się w jednej z najsłynniejszych sag świata fantastyki!

Na koniec warto podkreślić, że “Diuna” to opowieść o władzy, fanatyzmie i cenie, jaką płacimy za zbiorowe marzenia. Działa na wyobraźnię tak samo mocno dzisiaj, jak w latach 60., bo wciąż boimy się tych samych rzeczy: tyranii, ekologicznej zagłady i wielkich przywódców, którzy obiecują, że tylko oni znają drogę.

Być może właśnie dlatego “Diuna” co jakiś czas wraca do kina, za każdym razem zdobywając nową rzeszę fanów. A jeśli raz wejdziesz w ten świat – czy to papierowy, audio czy filmowy – trudno będzie go opuścić. Bo piasek Arrakis zostaje w uszach i sercu na długo!

FAQ

1. W jakiej kolejności czytać książki z serii „Diuna”?

Najlepiej zacząć od oryginalnych sześciu tomów napisanych przez Franka Herberta, w kolejności ich publikacji – od „Diuny” po „Kapitularz Diuną”. Dzięki temu historia Paula Atrydy i jego potomków rozwinie się w logiczny i głęboko satysfakcjonujący sposób.

2. Czy trzeba znać wszystkie książki, żeby zrozumieć „Diunę”?

Nie. Pierwsza powieść („Diuna”) jest zamkniętą historią i można ją czytać samodzielnie. Ale jeśli chcesz poznać pełne skutki wyborów bohaterów i ewolucję całego uniwersum, warto kontynuować czytanie kolejnych tomów.

3. Dlaczego „Diunę” warto słuchać w formie audiobooka?

Dobrze nagrany audiobook zamienia powieść Herberta w niemal filmowe doświadczenie – głos lektora, klimat i dźwięki pustyni Arrakis jeszcze mocniej wciągają w opowieść i ułatwiają przyswajanie filozoficznych dialogów oraz terminów.

4. Czy Frank Herbert napisał tylko „Diunę”?

Nie. Napisał jeszcze pięć dalszych tomów cyklu „Diuny”, a oprócz tego liczne inne książki science fiction i eseje. Jednak to właśnie „Diuna” i jej kontynuacje zapewniły mu status legendy gatunku.