Rozdziobią nas kruki, wrony

Opowiadanie, które pochodzi z książkowego debiutu literackiego Stefana Żeromskiego, entuzjastycznie przyjętego przez krytykę. Uczestnik powstania styczniowego Andrzej Borycki przewozi ukryte pod sianem karabiny. Trzeciego dnia podróży napadają na niego rosyjscy żołnierze; dostrzegają broń i zadają bohaterowi bolesną śmierć. Po pewnym czasie na miejsce przybywa okoliczny wieśniak. Przeszukuje on kieszenie Andrzeja, zakopuje jego ciało w dole kartoflanym i dziękuje Bogu za znalezione rzeczy. „Rozdziobią nas kruki, wrony” rozpoczyna cykl powstańczy w twórczości Żeromskiego. Co istotne, literat wykracza poza heroikę walk narodowo-wyzwoleńczych, wzbogacając je o treści natury społeczno-klasowej.