Józef Ignacy Kraszewski przenosi nas tym razem w czasy początków Reformacji na ziemiach niemieckich i polskich. Bohaterem powieści jest Janusz, młody syn wojewody, studiujący w Wittenberdze, zakochany z wzajemnością we Frydzie, córce protestanckiego złotnika. Pod wpływem dziewczyny oraz otoczenia młody człowiek przyjmuje nową religię. Na przeszkodzie szczęściu młodych staje jednak ojciec Janusza, który aby ochronić syna przed szerzącą się herezją, nakazuje mu natychmiast powrócić do kraju. Czy młodzieniec porzuci swoje przekonania pod wpływem presji i szykan dawnego otoczenia i rodziny? I czy w imię miłości zdecyduje się zagrozić przyszłości swojego rodu i tradycji? Tego dowiecie się z powieści „Powrót do gniazda”.