Czy można dotrzeć do korzeni tak głęboko, że na powierzchni nie zostały już prawie żadne ślady? Czy można poskładać na nowo rodzinną i zbiorową historię?
Śmierć Apolonii Machczyńskiej-Świątek stała się częścią narodowego mitu. Rozstrzelana przez nazistów za ukrywanie Żydów, opisana w reportażu, w historii przeniesionej na deski teatru o jej życiu miał zdecydować rzekomy wybór ojca: zginie on albo córka.
Ale publiczna opowieść o śmierci Poli nie oddaje prawdy. Ani o jej ostatnich godzinach, ani o życiu okrytym rodzinnym milczeniem, będącym wyrwą w przekazie pokoleń.
Wnuczka Poli, pisarka Grażyna Plebanek, która o istnieniu babki dowiedziała się dopiero, gdy miała dziesięć lat, próbuje po dekadach zrekonstruować ten tajemniczy życiorys. Poszukiwania niespodziewanie łączą ją z rodziną, którą rozdzieliły wydarzenia z 1943 roku. Tam, gdzie faktów nie da się wiernie odzwierciedlić, autobiograficzny reportaż uzupełnia powieściowa narracja. Literacka wyobraźnia pomaga zbliżyć się do babci, inspirującej kobiety żyjącej na Plebankach, na przecięciu dwóch światów, której zabrakło w krajobrazie rodzinnego przekazu.
Biografia Poli napisana przez jej wnuczkę nie tylko odkrywa na nowo bohaterkę opowieści o naszej historii, ale też przenosi nas do źródeł własnej pamięci.
