W dziewięciu opowiadaniach o Powstaniu Styczniowym, które składają się na "Musi być!" Kazimierza Konarskiego, zasadnicze wydarzenia (np. bitwa żyżyńska w "Spotkaniu") opracowane zostały zgodnie z wiedzą historyczną, na podstawie źródeł i relacji świadków. Jednym z tych świadków jest ojciec autora, Szymon. W "Wyprawie" wykonuje ważne zadanie dla powstańców. "Końcowe relikwie", w których młodzi żołnierze Legionów Polskich spotykają wdowę po powstańcu styczniowym, spinają lata 1863 i 1914 w jeden logiczny ciąg. Mimo że ukazują polskie społeczeństwo głęboko podzielone zarówno w 1863 r., jak i w 1914, przedstawiają historię jako zgodną sztafetę pokoleń. Biegniemy w niej także my sami. Nie możemy od niej uciec, więc spróbujmy poznać i zrozumieć. To przecież część naszego "ja".
dr Anna Maria Krajewska