Kapitał kobiet. Dlaczego równouprawnienie wszystkim się opłaca

Wszyscy wiemy, że kobiety zarabiają gorzej od mężczyzn, wolniej awansują i rzadziej zasiadają w zarządach. Czy jednak jesteśmy tym faktem wystarczająco oburzeni? Czy raczej przyjmujemy jako oczywistość skandal, że połowa ludzkości, która w dodatku w krajach rozwiniętych jest – średnio rzecz biorąc – lepiej wykształcona, dostaje mniejsze wynagrodzenie za tę samą pracę? Czy faktycznie mężczyźni – w szerszej perspektywie – na swoim uprzywilejowaniu korzystają? I czy zdajemy sobie sprawę, że niezliczona ilość kobiet jest wciąż przedmiotem handlu? Ojcowie sprzedają córki na żony bądź prostytutki wbrew ich woli. Przyszli mężowie gwałcą wybranki, by nie płacić za nie posagu. W kulturach, gdzie to panna młoda wnosi wiano, dziewczynki bywają uznawane za tak duże obciążenie finansowe, że zaraz po urodzeniu są zabijane. W wielu miejscach na ziemi majątek wdów przechodzi na braci zmarłego męża, a one kończą na ulicy bądź zmuszane są do usług seksualnych, które mają być zapłatą za utrzymanie ich rodzin.

Linda Scott napisała książkę pełną gniewu, w której przygląda się zarówno sytuacji materialnej kobiet z klas uprzywilejowanych, jak i całkowitej zależności kobiet najbiedniejszych. Brawurowo godząc temperament aktywistki z dociekliwością naukowczyni, opisuje mechanizmy ekonomiczne, które systemowo utrzymują kobiety w stanie nierówności – nie tylko w londyńskich korporacjach i na amerykańskich uczelniach, ale przede wszystkim w afrykańskich wsiach i azjatyckich slumsach.

Dane czerpie w dużej mierze z własnych, podpartych wrażliwością antropologiczną obserwacji – od kilkunastu lat prowadzi bowiem liczne projekty w krajach rozwijających się. Jeden z nich polegał na dostarczeniu dziewczynkom z Ghany darmowych podpasek. Okazało się, że brak środków higieny był główną przyczyną ich nieobecności w szkole, zaległości w lekcjach, a w końcu całkowitego zaniechania nauki. Akcja wyraźnie pokazała, że gdy menstruacja staje się prywatną sprawą i jest ukryta przed męskim wzrokiem, kobiety kontynuują naukę, nie zachodzą w młodocianym wieku w ciążę, wreszcie chętnie podejmują pracę zarobkową. Dane Banku Światowego potwierdzają, że wzrostowi odsetka nastolatek, które kończą naukę w szkole średniej, towarzyszy wzrost PKB.

„Kapitał kobiet” otwiera nam również oczy na rażące niesprawiedliwości w świecie Zachodu. W większości zachodnich krajów kobiety wywalczyły sobie prawo do posiadania kont w banku oraz kart kredytowych dopiero na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Do dziś w państwach rozwiniętych ogranicza się kobietom dostęp do kredytów (w Stanach Zjednoczonych 95 procent kredytów na działalność gospodarczą trafia w ręce mężczyzn), podczas gdy statystyki wskazują, że firmy prowadzone przez kobiety są bardziej stabilne i rzadziej ogłaszają bankructwa. Hamuje to rozwój gospodarczy tym bardziej, że kobiety dysponują mniejszym kapitałem niż mężczyźni, ponieważ przez tysiąclecia nie przysługiwało im prawo do posiadania ziemi.

Dziś na całym świecie niespełna 20 procent właścicieli ziemskich to kobiety. Kolejnym wielkim marnotrawstwem jest niewystarczające spożytkowanie wiedzy i umiejętności kobiet: w krajach grupy G7 kobiety prześcignęły mężczyzn w uzyskaniu wyższego wykształcenia średnio o 10 procent, tymczasem liczba kobiet aktywnych zawodowo stanowi 85 procent aktywnych zawodowo mężczyzn, kobiety zarabiają średnio 62 procent tego, co zarabiają mężczyźni i zajmują mniej niż połowę stanowisk kierowniczych zajmowanych przez mężczyzn. Po co więc inwestujemy w ich edukację?