Zbiór esejów poświęconych blaskom i cieniom pracy historyka o filologicznych zapędach.
Książka składa się z dwóch części: pierwszej „Okruchów wspomnień”, które są zbiorem osobistych refleksji, wspomnień, notatek dotyczących przeszłości autora oraz drugiej „Zrozumieć przeszłość”, w której znalazło się 11 esejów opowiadających o trudach pracy historyka oraz zawodowych fascynacjach autora. W swych rozważaniach nad dawnymi wiekami i rolą historyka Janusz Tazbir dotyka tematów trudnych, nurtujących go i bliskich mu ze względu na osobiste przeżycia. Wystarczy posłuchać książki audio, aby przekonać się do czego służy historia, jakim jest narzędziem w rękach polityków oraz w jaki sposób można manipulować historią. Autor stara się również udowodnić wszystkim, jak barwna może być historia oraz znaleźć odpowiedź na pytanie, czy historia będzie potrzebna Polakom w przyszłości.