Czy sztuczna inteligencja jest niewinna? Neutralność techniki – fakty i mity

Andrzej Kiepas
Profesor nauk humanistycznych, fizyk i filozof. Wieloletni pracownik Uniwersytetu Śląskiego, Dyrektor Instytutu Filozofii, Kierownik Zakładu Antropologii Filozoficznej i Kognitywistyki. Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Oceny Technologii. Członek rady wydawniczej serii „Technikphilosophie” (LIT Verlag Münster, Niemcy). Członek Komisji Bioetycznej przy Śląskiej Izbie Lekarskiej w Katowicach. Wybrane publikacje: „Człowiek wobec dylematów filozofii techniki”, „Nauka, technika, kultura. Studium z filozofii techniki”, „Filozofia techniki w dobie nowych mediów”.
Z prof. Andrzejem Kiepasem, autorem książki „Człowiek wobec dylematów filozofii techniki”, rozmawia Rafał Górski, redaktor naczelny Tygodnika Spraw Obywatelskich.
Technika sama w sobie nie jest ani dobra, ani zła Adasiu. Wszystko zależy od tego do jakich celów zostanie wykorzystana.
Akademia Pana Kleksa
Owszem, celem wazonu jest utrzymywanie kompozycji kwiatowych, ale można go użyć w funkcji podręcznej broni; celem karabinu jest wyrzucanie pocisków z dużą prędkością, choć może on z powodzeniem wystąpić w funkcji tyczki do grochu. Skomplikowane techniki, takie jak bomby czy pociski samosterujące, trudno jednakże wykorzystać do innych celów niż te, do których zostały zaprojektowane; co więcej, gdy decyzja o realizacji celu zostanie podjęta, a urządzenia uruchomione, one ten cel realizują. Można ostatecznie twierdzić, że wazon został użyty niezgodnie z przeznaczeniem, gdy wykorzystano go do zabicia człowieka, ale czy jest możliwe użycie bomby neutronowej niezgodne z jej przeznaczeniem?
Rafał Lizut, „Technika a wartości”
Jest wielu autorów mówiących o technice, lecz wypowiadających zdania, które dotyczą topora, maszyny parowej, śrubokrętu, a mianowicie, iż są jedynie środki służące różnym celom. Oni chcieliby mówić o lesie, lecz mówią o drzewach, jakie napotykają na swej drodze. Lasu spoza tych drzew nie widzą.
Friedrich Dessauer
Zwolennicy „niewinności techniki” twierdzą, że technika i technologie (np. sztuczna inteligencja, CRISPR-Cas9, nanotechnlogia) nie są same w sobie ani złe, ani dobre. O ich wartości decyduje użytek, jaki z nich zrobimy. Czy wykorzystamy je do dobrego lub złego. Słyszymy od nich, że nóż może służyć do krojenia chleba, ale może też służyć do zabijania. Nóż nie jest ani dobry, ani zły. Wszystko zależy od człowieka.
Czy technika jest niewinna?
Postęp techniczny nie jest ani dobry, ani zły, ani neutralny – powiedział Jacques Ellul. Czyli jaki jest?
Czy spór o neutralność techniki ma znaczenie praktyczne (etyczne, polityczne, kulturowe)?
Czytaj też
→ Musk, tępa (sztuczna) inteligencja i maszynki do mięsa: ChatGPT i Google Bard • Rafał Górski
Jak rozwój techniki zmienia stosunek człowieka do siebie samego i do natury?
Kto korzysta, a kto traci na utrwalaniu się mitu o „niewinności techniki”?
Co to znaczy, że technika jest formą „totalitaryzmu”, a jednocześnie rodzajem „ideologii”?
Czy teza o neutralnej technice jest wodą na młyn dla tendencji nihilistycznych?
Jakich nowych zasad rozwoju i postępu technicznego powinniśmy się domagać od polityków?
Czytaj też
→ Instytut Przyszłości Narodowej (IPN+) potrzebny od zaraz • Rafał Górski
Pobierz mp3
Działamy bez cenzury. Nie puszczamy reklam, nie pobieramy opłat za teksty. Potrzebujemy Twojego wsparcia. Dorzuć się do mediów obywatelskich.
Wzmocnij kampanie obywatelskie Instytutu Spraw Obywatelskich
Przekaż swój 1,5% podatku:
Wpisz nr KRS 0000191928
lub skorzystaj z naszego darmowego programu do rozliczeń PIT.
Muzyka „Also Sprach Zarathustra – Einleitung” – Kevin MacLeod, CC BY 3.0
Zapraszamy na staże, praktyki i wolontariat!
Dołącz do nas!