Prawie sensacyjna powieść Kraszewskiego, której akcja toczy się w latach 30. XIX wieku

Akcja trzyma w napięciu, choć rozwija się powoli, ale systematycznie nabiera tempa i tajemniczości. Główny bohater jest zmuszony do zatrzymania się w wiosce niedaleko Pińska, gdyż na skutek złego stanu dróg, jego powóz zepsuł się. Bohater przechadzając się po okolicy odkrywa opuszczony dworek. Prosi jednego z mieszkańców, Pawła Żużlę, o opowiedzenie historii związanej z dworem... Pewnego razu do wsi przyjechał szlachcic Saumel Hawnul ze swoją żoną i dziećmi. Wkrótce po przybyciu wdał się w spór o Czerczą Mogiłę ze swoim sąsiadem – Stefanem Wilczurą. To właśnie z nim któregoś dnia powaśnił się o kawałek łąki, która zresztą od lat była przedmiotem sporu między okolicznymi mieszkańcami. Zdaniem Hawnula, działającego za podszeptem miejscowego wydrwigrosza, Wiły, punktem granicznym była Czercza Mogiła, nie będąca wcale mogiłą, ale kopcem, jakie w tamtym czasach sypano na oznaczenie granic. Innego zdania był Wilczura i jego poplecznicy. Koniec końców, sprawą zajął się sąd.
Powieść romantyczna zawierająca wiele wątków ludowych przeplatanych z atmosferą grozy i tajemniczości.