Powieść Boleckiej wprowadza w inny świat. Bogactwo języka, jego melodyjność
i kunszt mają w tym swój wielki udział. Jeżeli do tego dodamy wątek
historyczny, społeczny i inne, mamy pełnię doskonałości literackiej. To
również tekst pełen kontrastów. Delikatność i zarazem sugestywność opisu
balansują że sobą, podobnie jak teraźniejszość z przeszłością, jak kultury
współistniejące ze sobą na Kresach. Zakochałam się w sposobie, w jaki
Bolecka maluje słowami świat - magiczną przestrzeń, która otwiera wrażliwym
duszom, szczególnie dzieciom, swoje podwoje i daje na moment klucz do drzwi,
za którymi kryją się największe tajemnice. Autorka naturalistycznie opowiada
o scenach życia wiejskiego czy też małomiasteczkowego pod koniec
dziewiętnastego wieku aż do wybuchu wojny. Czytając, czuję zapachy, kolory
rażą moje oczy, pod palcami czuję chłodną, wilgotną ziemię, słyszę bzyczące
muchy nad szklanką ze słodkim napojem. Sądzę, że nie można przejść obojętnie
wobec opisów, które maluje autorka - są sugestywne, intensywne, barwne,
soczyste.[Emsi, lubimyczytac.pl]
Realizm codzienności przemieszany z magią obrzędowości i poetyckim widzeniem
najprostszych spraw oraz umiejętnością zawieszania pomiędzy rzeczywistością
a marzeniem decydują o naprawdę wielkich walorach tej prozy. [Janusz
Maciejewski]
Bardzo oryginalna, poetycka opowieść o dojrzewaniu i odchodzeniu. Krótka,
ale czytałam ją długo, delektując się każdym słowem. [Olrun,
lubimyczytac.pl]
"Biały kamień" należy do najważniejszych książek polskiej literatury lat
dziewięćdziesiątych. Jego akcja toczy się gdzieś na wschodzie Polski we wsi
zamieszkanej przez ludność mieszaną, Polaków, Ukraińców, Żydów. Wszyscy są
jednocześnie "u siebie", ale i wzajemnie obcy, jednak w sprawach najgłębiej
ludzkich, jak życie czy śmierć, podziały się jednak nie liczą i każdy służy
pomocą. W tej powieści, jak w soczewce, skupiły się dzieje Europy. Ludzie tu
mieszkający mają poczucie, że to ich wspólny dom. W powieści przedstawiono
kilka różnych światów, bo nie tylko polski, żydowski i ukraiński, ale i te
wszystkie, które umierały i rodziły się z kolejnymi chorobami historii:
wojnami, etnicznymi migracjami, przemianami obyczajów. [Culture.pl]
Anna Bolecka jest czarodziejką. Buduje całość tak, jak komponuje się utwór
muzyczny. W efekcie powstało dzieło jednorodne, zrównoważone, mocne i
gładkie jak "Biały kamień" właśnie [Małgorzata Musierowicz]
Dawno nie czytałem tak krystalicznie bezbłędnej prozy, której lektura
sprawia wręcz fizyczną przyjemność. Kto będzie umiał wejrzeć głębiej w tę
prozę, odkryje misterne sploty symboliki ziemi, życia i śmierci, miłości i
zdrady, obcości i tożsamości. Jeśli zechce, znajdzie przepięknie
przeprowadzony biblijny motyw skażonej grzechem miłości Adama i Ewy, z
udziałem diabła-węża. Bezwstydnie chwalę tę książkę, bo się jej należy.
[Tadeusz Nyczek]
Temat żydowski wydaje się w "Białym kamieniu" nie pełnić roli ośrodkowej. To
raczej motyw określający obyczajowo-historyczne tło powieści, choć żydowskie
przyjaźnie i fascynacje bohaterów otwierają i zamykają narrację, a także
dominują w pierwszej połowie utworu. Niemniej tym, co wydaje się w utworze
najistotniejsze, jest platoński związek głównego bohatera - Franka - z
Naturą, z tajemnicami życia i śmierci, erotyzmu, macierzyństwa, smaku,
zapachu, starzenia się, indywidualnej pamięci, umierania wreszcie. Tajemnice
i losy żydów występują w nim na prawach wyróżnionych, ale należących do tego
samego uniwersum zagadek, co tajemnice i losy Ukraińców, Białorusinów, a
także zwierząt - ich życia, cierpienia, śmierci. Literackie świadectwo o
Żydach i Holocauście nie wydaje się więc pierwszoplanowym zadaniem, jakie
postawiła sobie autorka powieści, nie ulega równocześnie wątpliwości, że
utwór wpisuje się w bogatą konstelację tekstów o polskich żydach, polskich
gojach i Zagładzie. [Maciej Dajnowski, Białostockie Studia
Literaturoznawcze, 18/2021]
"Biały kamień" to niezwykła biografia pradziadka autorki. Opisuje ona jego
dzieciństwo, młodość, dorosłość i starość. Opowiada, jak poznaje otoczenie,
odczuwa rzeczywistość, zmienia się. Pisze o jego uczuciach, chwilach, jakie
szczególnie zapadły mu w pamięć, wtajemniczeniach w istnienie. A przy tym
wszystkim - o świecie widzianym jego oczami. A osobliwy to świat. Przenosimy
się do Kuromęk, wsi na Podolu z przełomu XIX i XX wieku oraz pobliskiego jej
miasteczka, leżących na pograniczu kultur i religii. Zadziwia Pradziadek
Franciszek swą wnikliwością. W jego oczach nasz zwyczajny świat zmienia się
w krainę osobliwości; w księgę pełną znaczeń, jakich nie sposób zrozumieć do
końca. Ma dar wnikliwej refleksji. Powieść niesamowicie jasna, pogodna o
pięknej, poetyckiej narracji, do której wielokrotnie się później wraca.
[Aleksandra, empik.com]
Powieść rozgrywa na przełomie XIX i XX wieku. Ukazuje historię wewnętrznego
dojrzewania. Główny bohater, Franciszek, zwany Pradziadkiem, ma obsesję
czasu. Żyje poza historią. Cierpienie i lęk przed śmiercią łagodzi,
kultywując własne, wewnętrzne rytuały. Czerpie siłę do życia z mitu, ze
wspólnych symbolicznych obrazów. Znaleziony z dwójką rodzeństwa w świeżo
rozkopanym grobie cmentarnym, na wpół zagłodzony, próbuje walczyć z losem,
jaki zgotowało mu życie po śmierci rodziców. Ten mityczny pradziadek żyje
poza historią, w rytmie natury - rodzenia, umierania i odradzania się. Uczy
się, rozwija, marzy i śni, zanurzając się w micie. Nie godząc się na
nieodwracalność historii, Bolecka posłużyła się pamięcią, po to, by
zatrzymać zdarzenia w ruchu. [słowo/obraz terytoria]
AUTORKA O SWOJEJ KSIĄŻCE: Tworząc postać Franka, zwanego Pradziadkiem -
głównego bohatera tej powieści, inspirowałam się życiem moich dwóch
pradziadków i literacką fantazją.
O ZDJĘCIU NA OKŁADCE: Pochodzi ono ze zbiorów rodzinnych Noemi
Bogusławskiej. Przedstawia jej dwóch pradziadków, którzy byli Żydami, a
zmarli w latach 30. XX wieku. Za jego udostępnienie autorka i wydawca tego
audiobooka składają jej spadkobiercom uprzejme podziękowania.
TŁUMACZENIA: Książka ta została przetłumaczona na niemiecki, duński i
holenderski.
Nota: przytoczone powyżej opinie są cytowane we fragmentach i zostały
poddane redakcji.
