#065 Historia 7. Początki epoki żelaza

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część siódma. Tej nocy suniemy przez XI i X wiek przed naszą erą, od bolesnych Ramzesów przez mandat niebios po łacinę.
Uzupełnienia:
prawdziwa anegdota o kleju,
wynalazki: siewnik, zegar wodny, zegar słoneczny, tokarka,
bitwa w dolinie rzeki Tollense (70 km od Świnoujścia),
przypominamy nordycką epokę brązu,
przepis na quiche z Kisz.
Epoka żelaza
Praktyczne różnice między brązem a żelazem. Skąd brać rudę? Ukłon w stronę bakterii.
Egipt
Zaglądamy do Egiptu po bitwie pod Djahy. Dwudziesta dynastia bolesnych Ramzesów (Ramessydów).
Pierwszy znany strajk w historii. Chwilę później spisek pałacowy przeciwko Ramzesowi III.
Ambitne plany Ramzesa IV. Interesująca postać: Ramessesnakht, najwyższy kapłan Amona.
Ramzes V i najazdy z Libii na Dolinę Królów. Ramzes VI — spokój w stolicy, potęga Ramessesnakhta i kryzys gospodarczy. Dzisiaj mam się dobrze, a jutro jest w rękach bogów.
Ramzes VII i astronomiczne ceny zboża. Pomijalny Ramzes VIII. Ramzes IX i anegdota korupcyjna o rabunkach grobów. Śmierć Ramessesnakhta.
Ramzes X, ostatni władca, który rządził także Nubią. Ramzes XI i całkowity rozkład władzy centralnej. Koniec 20. dynastii i Nowego Państwa (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem), początek Trzeciego Okresu Przejściowego w Egipcie.
Greckie wieki ciemne
Zanik cywilizacji mykeńskiej. Sztuka protogeometryczna i wynalazek cyrkla.
Zaglądamy do miasta Lefkandi na wyspie Eubei.
Anatolia
Imperium Hetytów upada, powstają królestwa późnohetyckie. Pierwszy alfabet, pismo protosynajskie. Powstają Frygia i Lidia.
Asyria i Elam
Środkowe Imperium Asyryjskie po obaleniu Tukulti-Ninurty. Krótkotrwałe Imperium Elamu. Jak się zakwalifikować jako imperium?
Władca Asyrii Aszur-dan I i król Elamu Szutruk-Nahunte nadeptują Babilon. Babiloński król Nabuchonodozor I odgryza się i wymiata Elam z mapy.
Asyria radzi sobie najlepiej w okolicy. Aszur-Resza-Iszi I uspokaja ambicje Babilonu oraz walczy z Amorytami i Ludami Lądu. Tiglat-Pileser I nakłada Aramejczykom (w 28 kampaniach), Fenicji, Frygii, ludom Kaska, a także buduje świątynie i parki oraz mówi o sobie bardzo dobrze.
Fenicja
Złoty wiek cywilizacji Fenicjan. Czym handlują? Śpią na srebrze. Omawiamy korpus cisjordański i wynalazek fałszowania pieniędzy. Libańskie cedry. Dziękujemy za wino w Europie. Skąd Fenicjanie biorą metale? Mityczne Kasyterydy, zasięg portów fenickich, miasto Kadyks.
Indie
Zanik urbanizacji po upadku cywilizacji Harappa. Okres wedyjski — rozważamy niuanse przekazów ustnych. Bitwa Dziesięciu Królów i królestwo Kuru. Wedyjskie źródła na temat życia codziennego, wytopu żelaza i podziału na kasty.
Ameryka Południowa
Cywilizacja Olmeków i miasto San Lorenzo Tenochtitlan zbudowane na terasach. Struktura społeczna odwzorowana w architekturze. Święte kanały.
Wynalazki olmeckie: piramidy, rytualne upuszczanie krwi, pismo, piłka kauczukowa, oddawanie czci jaguarom, gigantyczne głowy, kalendarz długiej rachuby i zero.
XI w. p.n.e.
Schyłek Środkowego Imperium Asyryjskiego. Król Aszur-bel-kala w Asyrii walczy z Aramejczykami, buduje ogrody zoologiczne i botaniczne. Wojna domowa. Dziesięciu nieistotnych królów i ogólnie bryndza.
Koniec Nowego Państwa (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem) w Egipcie, czterysta lat karamby. Po nieszczęsnych Ramzesach nastaje 21. dynastia założona przez Smendesa. Podział władzy w Egipcie: Dolny dla króla, Środkowy i Górny dla kapłanów Amona. Kapłan Herihor mianowany królem, skomplikowane układy dynastyczno-polityczne.
Ruchy w Atenach. Koniec władzy absolutnej i mitycznych władców miasta, ostrożne początki archontów, wyborów i rad.
Alfabet fenicki! Pismo spółgłoskowe, które rozchodzi się szeroko po terenie.
Chiny — koniec dynastii Shang krok po kroku. Najważniejszy król Di Xin wtrąca do więzienia swojego wasala, króla Wen. Król Wen wychodzi i podbija innych wasali króla Di Xin, który nie zwraca uwagi, ponieważ jest zajęty. Gigantyczna bitwa pod Muye. Zalety i wady uzbrajania niewolników. Początek najdłuższej dynastii starożytnych Chin — Zhou.
Przypominamy koncepcję mandatu niebios i jej daleko idące konsekwencje.
X w. p.n.e.
Półwysep apeniński - lud Latynów i łacina.
Rozważamy historię tych czasów przedstawioną w Biblii. Królestwo Izraela, królestwo Judei i król Dawid kontra archeologia.
Na tron Egiptu wstępuje Libijczyk, Osorkon Starszy. Odcyfrowujemy następujące po nim zamieszania królewskie i połączenie urzędów królewskiego i kapłańskiego. Koniec 21. dynastii.
Faraon Szeszonk I. Król Salomon i jego świątynia. Masoni, kabała, Indiana Jones. Upadek Zjednoczonego królestwa Izraela i faraon Sziszak. Sprawdzamy biblijną wersję historii i wpadamy twarzą w egipską chronologię.
Na deser rozważamy obrazoburczą chronologię Davida Rohla i zapowiadamy następną część historii.
Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów.
2020.04.13 / 2020.05.01