Już sama dedykacja sprawia, że czytelnik chce dowiedzieć się więcej. „Pamięci zapomnianych kobiet”. Czyli? Tych wszystkich, które przez lata, do samego końca „dawnego świata” (pierwszych miesięcy po zakończeniu II wojny światowej) pracowały jako służące w polskich domach. W zasadzie we wszystkich tych, które było na to stać, bo dziewczynę czy też panią do pomocy zwyczajnie należało mieć...
Wychodziły specjalne książki, choćby „Poradnik służby domowej” autorstwa Michaliny Ulanickiej. Czytamy w nim – dzięki zamieszczeniu fragmentu w książce Joanny Kuciel-Frydryszak – między innymi:
„Uprzejmość nie pozwala przerywać państwu posiłków ani snu i ubierania interesami. Interesantom odpowiada się wtedy: „Proszę zaczekać, aż pani się ubierze” lub „aż pan zje obiad”. Wyjątek stanowią wypadki, gdzie parę minut może robić różnicę, jak depesza, nagłe zasłabnięcie czyjeś, pożar lub jakie nieszczęście. Jeżeli są goście u pani, a służąca ma jakiś interes, nie przerywa rozmowy, tylko wchodzi cichutko i staje w pokoju lub w drzwiach, a pani, widząc ją, sama do niej podejdzie lub zapyta, o co idzie. Robót hałaśliwych, jak łupanie drzewa lub węgla nie wykonywajmy ani w nocy (gdy zresztą same spać powinnyśmy), ani rano, gdy domownicy jeszcze nie powstawali”.
O służących wiemy niewiele, w zasadzie nic. Poza niewieloma wyjątkami – we wspomnieniach, książkach, filmach – ich codzienne życie zostało opisane we fragmentach, w kilku zdaniach. Teraz wreszcie możemy dowiedzieć się, jak ich życie wyglądało naprawdę. A wszystko dzięki książce „Służące do wszystkiego”. Napisała ją Joanna Kuciel-Frydryszak, która w tym tygodniu jest gościem Michała Nogasia w Radiu Książki. Autorka świetnych opowieści biograficznych o Antonim Słonimskim i Kazimierze Iłłakowiczównie przeczytała – jak przyznaje – w zasadzie wszystkie możliwe publikacje, w tym ogromną liczbę prasowych ogłoszeń. Efekt? Bardzo dobrze udokumentowana i prawdziwie przerażająca opowieść. O kobietach, którym odbierano imiona, godność, prawo do prywatności i szczęścia...
