Pułapki absurdu
Głównym bohaterem powieści Hellera jest Yossarian, bombardier amerykańskich sił powietrznych, który żyje w głębokim przekonaniu, że ktoś skonstruował wojenne perypetie po to, aby posłać go na śmierć. Powieść przedstawia realia wojny w krzywym zwierciadle, a główny bohater postawił sobie za cel przetrwać w wojennej machinie, co często wywołuje uśmiech. Autor przedstawia sylwetki bohaterów w sposób groteskowy, choć mądry i przenikliwy. Jest tu obłędna chciwość i podłość, jest głupota i okrucieństwo, jest fałsz i małostkowość, wyrachowanie, zimna inteligencja pozbawiona uczuć i zasad, brutalność i siła w opozycji do słabej i delikatnej miłości, pycha, strach. W tym odwróconym świecie to wariaci okazują się normalni, a ci, co sprawiają wrażenie normalnych, są od normalności dalecy.
"Paragraf 22" jest jak wytrych pozwalający na wszystko, a zarazem ograniczający. Znakomita opowieść, w której pod grubą warstwą absurdalnego i często dość brutalnego humoru kryją się refleksje nad paradoksami i zbiegami okoliczności, mającymi wymierny wpływ i często paraliżującymi nasze życie.
